Tại Đức và một số nước trên thế giới hiện đang duy trì hai chế độ thời gian: Giờ mùa Đông và giờ mùa Hè. Giờ mùa Hè bắt đầu từ ngày chủ nhật cuối cùng của tháng 3 và giờ mùa Đông bắt đầu từ chủ nhật cuối cùng của tháng 10. Năm nay, thời khắc đổi sang giờ mùa Hè rơi vào rạng sáng ngày 31.03.2019.
Từ nhiều năm nay, việc đổi giờ đã bị nhiều người phản đối. Ngay cả khi Nghị viện châu Âu muốn xóa bỏ giờ mùa Hè, cũng không thể tự ý đưa ra quyết định mà phải yêu cầu Hội đồng EU thương lượng với các nước thành viên để đi đến thống nhất.
Quy ước đổi giờ mùa Đông và mùa Hè chính thức được áp dụng tại đa số các nước châu Âu vào năm 1977, Đức tái áp dụng vào năm 1980. Lần đầu chính phủ Đức áp dụng quy ước này khi xảy ra chiến tranh thế giới thứ nhất năm 1916, sau đó nước Anh và Ireland cũng nối gót. Từ năm 1947 đến 1949 nước Đức còn áp dụng „Giờ cao điểm mùa hè – Hochsommerzeit“, có nghĩa áp dụng quy ước này đến 2 lần trong năm, đồng hồ được chỉnh thêm 2 giờ nữa. Nguyên nhân áp dụng quy ước đổi giờ một phần do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng dầu năm 1973.
Ở những nước ôn đới như Đức, vào mùa Hè ngày dài, đến 9 giờ tối trời vẫn sáng, trong khi mùa Đông 4 giờ chiều trời đã tối. Do đó, áp dụng đổi giờ để sử dụng ánh sáng ban ngày hiệu quả hơn nhằm tiết kiệm năng lượng. Người đầu tiên đưa ra ý tưởng đổi giờ để tiết kiệm năng lượng là Benjamin Franklin trong một bức thư gửi đến „Tạp chí Paris“ vào tháng 4.1784. Tuy nhiên, mãi đến năm 1907, chủ đề này mới được William Willett đem ra thảo luận trong bài viết „Lãng phí ánh sáng ban ngày“. Theo ông, mọi người dành phần lớn thời gian buổi sáng để ngủ nên rất lãng phí ánh sáng. Ông đề xuất điều chỉnh đồng hồ sớm hơn vào mùa Hè để mọi người ra khỏi giường sớm hơn. Ý tưởng của Willet được trình lên Hạ viện nhưng không được thông qua.
Ngay từ khi áp dụng, quy ước đổi giờ đã gặp nhiều tranh cãi. Theo Bộ Môi trường Liên bang, việc chỉnh đồng hồ là con dao hai lưỡi. Mặc dù có thể sử dụng nhiều ánh sáng ban ngày, tiết kiệm điện vào buổi tối, nhưng bù lại, buổi sáng phải sưởi nhiều hơn, đặc biệt vào các tháng lạnh như tháng 3,4, 10. Qua đó, năng lượng tiêu thụ thậm chí cao hơn.
Chỉnh đồng hồ
Trên thực tế, đa số các thiết bị đều có tính năng tự điều chỉnh thời gian do được đồng bộ hóa với đồng hồ ở Viện Vật lý Kĩ thuật Liên bang tại Braunschweig. Ti vi và radio kĩ thuật số nhận được giờ chính xác từ thiết bị truyền thanh tại Mainflingen, Hessen. Đồng hồ của deutsche Bahn và Telekom cũng tự động điều chỉnh. Điện thoại smartphone có thể tự chỉnh giờ, nếu trong phần cài đặt cho phép. Đối với hệ điều hành Android, có thể vào mục „Cài đặt“, sau đó vào „Ngày & Giờ“ và kích hoạt chế độ „Ngày & Giờ tự động“. Đối với iPhones và Apple cũng vào „Cài đặt“, sau đó vào mục „Cài đặt chung“ và kích hoạt chức năng „Đặt Tự động“.
Mẹo giúp chỉnh giờ đúng
Nhiều người bối rối không biết nên chỉnh đồng hồ tiến hay lùi. Sau đây là hai cách nhớ đơn giản giúp chỉnh đồng hồ đúng cách:
„Mùa đông có giấc ngủ đông“. Do đó, được ngủ nhiều hơn một tiếng, có nghĩa đồng hồ được vặn ngược lại.
Mùa đông nhiệt độ âm (-), mùa hè nhiệt độ dương (+). Có nghĩa, mùa đông giờ được trừ đi một tiếng, mùa hè cộng thêm một tiếng.
Ảnh hưởng đến sức khỏe
Việc đổi giờ gặp nhiều tranh cãi, do ảnh hưởng đến đồng hồ sinh học của con người, gây ra hiện tượng Mini-Jetlag, một hiện tượng hay gặp sau khi đi máy bay đường dài, chẳng hạn sau chuyến bay từ Đức về Việt Nam do chênh lệch múi giờ. Thông thường, mất 2 đến 3 ngày để quen với giờ mới.
Tuy nhiên, người già, trẻ em và những người bị rối loạn giấc ngủ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn và có thể cần đến một tuần để thích nghi. Ngoài ra, việc thích nghi cũng phụ thuộc vào giới tính, độ tuổi. Theo một nghiên cứu về sức khỏe được công bố vào tháng 3-2017, 27% người tham gia khảo sát cho biết gặp vấn đề về sức khỏe khi đổi sang giờ mùa Hè. Những vấn đề tiêu biểu như: uể oải, rối loạn giấc ngủ.
Khoảng 3 triệu người thậm chí phải uống thuốc ngủ để quen dần với việc đổi giờ. Ngay cả động vật cũng bị ảnh hưởng, do phải thích nghi thời gian ăn uống mới. Bò sữa cung cấp ít sữa hơn do phải làm quen với giờ vắt sữa mới và cần đến hai tuần để thích nghi.
Đến nay, một số nước quyết định từ bỏ giờ mùa Đông khi nhận ra việc đổi giờ không mang lại nhiều lợi ích, tiêu biểu như Thổ Nhĩ Kì đã tuyên bố huỷ bỏ việc đổi giờ vào tháng 9-2016, áp dụng giờ mùa Hè cho cả năm.
T.Quỳnh