Theo luật pháp quốc tế và phán quyết của PCA, yêu sách “đường 9 đoạn” cũng như các yêu sách chủ quyền khác trên Biển Đông mà Trung Quốc tuyên bố là hoàn toàn không có giá trị pháp lý.
Ngày 9/7, Viện Á-Phi thuộc Đại học Hamburg của Đức đã tổ chức hội thảo lần thứ 4 về Biển Đông nhân dịp 5 năm Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ra phán quyết về Biển Đông (ngày 12/7/2016).
Do đại dịch COVID-19, hội thảo lần này được tổ chức theo hình thức trực tuyến nhưng tinh thần chung toát lên là những người tham dự đều đề cao Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 và phán quyết của PCA trong giải quyết các vấn đề ở Biển Đông.
Phát biểu chủ trì hội thảo, giáo sư Thomas Engelbert thuộc Đại học Hamburg cho rằng từ sau khi Tòa PCA ra phán quyết về Biển Đông, tình hình tại vùng biển này tiếp tục có nhiều diễn biến căng thẳng trên thực địa, với việc liên tiếp diễn ra các hành vi vi phạm luật pháp quốc tế khiến nhiều nước phải lên tiếng phản đối.
Trong khi đó, quá trình đàm phán về Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) giữa Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Trung Quốc vẫn chưa hoàn thành.
Cũng theo giáo sư Engelbert, thời gian qua, Mỹ đã thúc đẩy mạnh chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, Liên minh châu Âu (EU) và nhiều quốc thành viên cũng đã ban hành các chiến lược riêng về khu vực này.
Giáo sư Engelbert cũng nhắc đến việc đầu năm nay Nhật Bản đã gửi công hàm lên Liên hợp quốc bác các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông.
Các nước như Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Australia, New Zealand, Indonesia, Malaysia, Philippines và Việt Nam cũng đã đưa ra các tuyên bố về những diễn biến căng thẳng trên vùng biển này. Các bên đều mong muốn Biển Đông sẽ là một vùng biển an toàn, ổn định và đảm bảo tự do hàng hải.
Bên cạnh đó, cộng đồng quốc tế cũng luôn đề cao việc tuân thủ luật pháp quốc tế và phản đối mạnh mẽ những hành động vi phạm UNCLOS cũng như việc không tuân thủ phán quyết của PCA.
Phát biểu tại hội thảo, giáo sư Suzette Suarez đến từ Đại học Khoa học ứng dụng Bremen khẳng định phán quyết của PCA là văn bản pháp lý có giá trị quốc tế cao và có vai trò quan trọng trong giải quyết tranh chấp cũng như phân định giới hạn bên ngoài của thềm lục địa ở Biển Đông. Việc phân định các giới hạn của thềm lục địa là thủ tục ràng buộc và bắt buộc trong UNCLOS.
[Vai trò của luật pháp quốc tế khi giải quyết các tranh chấp Biển Đông
Theo luật pháp quốc tế và phán quyết của PCA, yêu sách “đường 9 đoạn” cũng như các yêu sách chủ quyền khác trên Biển Đông mà Trung Quốc tuyên bố là hoàn toàn không có giá trị pháp lý.
Cùng quan điểm với giáo sư Suarez, tham luận của các chuyên gia tham dự hội thảo cũng đánh giá cao phán quyết năm 2016 của PCA, cho rằng phán quyết là cơ sở pháp lý quan trọng trong giải quyết vấn đề Biển Đông và các bên liên quan cần tôn trọng luật pháp quốc tế, không có hành động làm phức tạp tình hình.
Nói về vai trò của châu Âu trong giải quyết vấn đề Biển Đông, tiến sỹ, nhà báo Rodion Ebbighausen thuộc Truyền hình Deutsche Welle (Đức) cho biết thời gian qua, 3 nước thành viên EU là Pháp, Đức và Hà Lan đã ban hành chiến lược quốc gia về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Tiếp đó vào tháng 4/2021, Hội đồng châu Âu đã công bố Chiến lược hợp tác của EU ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Tất cả các văn kiện này đều đề cập tới Biển Đông và đề cao luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS. Quan điểm của EU là theo đuổi cách tiếp cận đa phương và bao trùm trong việc giải quyết vấn đề này, trong đó sử dụng các biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Hội thảo về Biển Đông lần này nhận được nhiều sự quan tâm của dư luận quốc tế. Ý kiến của các chuyên gia, nhà nghiên cứu đã khẳng định và làm sáng tỏ thêm vị trí, vai trò của UNCLOS trong việc giải quyết hòa bình các tranh chấp trên Biển Đông, đồng thời một lần nữa khẳng định giá trị phán quyết của PCA năm 2016./.