Đồng euro giảm giá xuống thấp hơn đồng USD đã đẩy Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) vào thế khó, khiến các nhà hoạch định chính sách chỉ có những lựa chọn khó khăn và tốn kém về kinh tế.
Theo hãng tin Reuters ngày 13/7, nếu để đồng tiền chung châu Âu giảm sâu hơn nữa, có nguy cơ sẽ đẩy lạm phát vốn đã cao kỷ lục càng thêm cao, làm tăng nguy cơ tỷ lệ tăng giá của đồng euro cao hơn nhiều so với mục tiêu của ECB là 2%.
Nhưng nếu muốn ngăn chặn tình trạng đồng euro giảm giá xuống mức thấp nhất trong 20 năm, ECB sẽ phải tăng lãi suất nhanh hơn, điều này có thể gây thêm khó khăn cho một nền kinh tế đang đối mặt với suy thoái, thiếu khí đốt và chi phí năng lượng cao ngất vốn đang làm suy giảm sức mua.
Cho đến nay, ECB đã từ chối thực hiện động thái này, cho rằng họ không có mục tiêu tỷ giá hối đoái. Ngay cả các thông tin về cuộc họp chính sách tháng 6 của ECB cũng cho thấy không có mối quan tâm đặc biệt nào. Tuy nhiên, các diễn biến thị trường hiện nay là quá lớn nên ECB không thể coi nhẹ.
Ông Dirk Schumacher, Giám đốc bộ phận nghiên cứu vĩ mô châu Âu tại Natixis CIB, cho biết: “Tình trạng suy yếu của đồng càng cho thấy rằng ECB đang chậm chân. Với mức lạm phát cao như hiện nay, đồng euro mạnh hơn sẽ khá hữu ích vì sẽ làm giảm lạm phát”.
Đồng euro hiện giảm khoảng 10% giá trị so với đồng USD trong năm nay, ngay cả khi đồng tiền này chỉ giảm 3,3% giá trị cho đến nay.
Euro giảm giá làm tăng chi phí nhập khẩu, đặc biệt là đối với năng lượng và các mặt hàng tính bằng USD khác, khiến mọi thứ trở nên đắt đỏ hơn. Các nghiên cứu mà ECB thường xuyên trích dẫn cho thấy tỷ giá hối đoái giảm 1% làm tăng lạm phát 0,1% trong một năm và lên đến 0,25% trong ba năm.
Vấn đề là các nguyên tắc cơ bản về kinh tế cho thấy đồng euro sẽ còn giảm giá nữa.
Thứ nhất, ECB và Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đang hành động với tốc độ rất khác nhau.
Trong khi Chủ tịch FED Jerome Powell đã nói rõ rằng ông sẵn sàng chấp nhận rủi ro suy thoái khi để lãi suất tăng mạng nhằm giảm lạm phát, thì ECB tiếp tục thực hiện các bước nhỏ để xóa bỏ chính sách tiền tệ đặc biệt dễ dãi của thập kỷ trước khi lạm phát quá thấp.
ECB sẽ tăng lãi suất lần đầu tiên trong tháng này nhưng dự kiến chỉ nâng lãi suất huy động lên khỏi giá trị âm (-0,5%) trong tháng 9. Động thái tăng lãi suất tiếp theo khó có khả năng diễn ra do rủi ro suy thoái.
Triển vọng của khu vực đồng euro kể từ giữa tháng 6 đã xấu đến mức ECB phải lên kế hoạch tăng lãi suất, nhưng thị trường hiện chỉ thấy ECB có ý định thắt chặt lãi suất ở mức tăng 135 điểm cơ bản trong cả năm nay.
FED đã nhiều lần nâng lãi suất và mới tăng 75 điểm cơ bản vào tháng trước. FED dự kiến sẽ tăng thêm 180 điểm cơ bản.
Điều đó mang lại cho các nhà đầu tư lợi nhuận cao hơn vì vậy họ đang chuyển tiền ra khỏi châu Âu và làm suy yếu đồng euro trong quá trình này.
Thứ hai, khu vực đồng euro phụ thuộc nặng nề vào khí đốt của Nga và điều này cũng khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương hơn do hậu quả của cuộc chiến ở Ukraine – một lực cản tự nhiên đối với tiền tệ.
Công ty ING cho biết trong một lưu ý cho khách hàng: “Đối mặt với nguy cơ suy thoái đang rình rập, khả năng ECB tăng lãi suất mạnh để bảo vệ euro bị hạn chế”.
Cuối cùng, dự luật năng lượng của EU đã đẩy chi phí nhập khẩu lên cao, khiến khu vực này bị thâm hụt tài khoản vãng lai hiếm có. Những dòng tiền như vậy cũng làm suy yếu đồng euro dần dần.
Vì từng quốc gia trong số 19 quốc gia khu vực đồng euro bị tác động khác nhau, nên các nước khó đạt được đồng thuận.
Để hỗ trợ đồng euro, ECB có thể bắn tín hiệu thắt chặt chính sách quyết liệt hơn, bao gồm mức tăng 50 điểm cơ bản vào tháng 9 và các động thái tiếp theo vào tháng 10 và tháng 12.
Nhưng vì các thị trường đã đoán trước những bước đi này, nên ECB ít nhất cũng phải có thông điệp nhất quán với FED, rằng giảm lạm phát sẽ là ưu tiên hàng đầu, ngay cả khi điều đó có nghĩa là tăng nguy cơ suy thoái.
Một thông điệp như vậy, ngay cả khi là thông điệp tích cực với đồng euro, vẫn có khả năng sẽ thúc đẩy tình trạng bán tháo ở ngoại vi của khối sử dụng euro, gây ra những lo ngại về tính bền vững của nợ.
Vì vậy, ECB cũng phải triển khai kế hoạch mua trái phiếu nhằm hạn chế gia tăng chi phí đi vay đối với Italy, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Hy Lạp.